בס"ד
ר"ח חשון, תשס"ה
לכבוד מר. בערגער:
ר"ח חשון, תשס"ה
לכבוד מר. בערגער:
מיר האבן סוף זומער באקומען פון א פריינט א קאפיע פון אייער ארטיקל "מעלין בקודש" וואס איז דערשינען אויפ'ן אינטערנעט. כאטש מיר האבן געוואלט אויסגלעטן די מיספארשטענדענישן וואס פריער, איז אונז, צוליב דער אויסטערלישער יאגעניש צו ערזעצן די יום טוב און חול המועד טעג כדי צו ענדיגן אונזער זשורנאל באצייטנס, כמעט אוממעגליך געווען זיך צו אדרעסירן צו דעם ביז איצט.
קודם כל, א דאנק פאר'ן שילדערן די "מעלות" פאר אידישע אינטערנעט באנוצער, און פאר אייער אויפריכטיגער "התגלות" (full disclosure), וואס האט אונז, אגב, פארשאפט נישט ווייניג עגמת נפש. מיר וועלן דא אויפקלערן אייערע דריי פערזענליכע איבערלעבענישן פון אונזער שטאנדפונקט:
1. אייער ענטפער וועגן גיין אינמיטן שלאף איז געווען העכסט צופרידנשטעלנד און מיר האבן געווארט צו באקומען נאך אזעלכע
סארט פראגעס פון ליינער פאר אייך צו ענטפערן. אבער א לאנגע צייט דערנאך (אפשר א יאר-צוויי) זענען נישט געקומען קיין פראגעס אויף געזונטהייט. שפעטער האט זיך אנגעהויבן א שטראם פון פראגעס אויף פסיכאלאגישע פראבלעמען, אבער רוב האבן דוקא נישט געוואלט הערן די מיינונג פון א מעדיצינישן שטאנדפונקט, נאר נאטירליכע עצות און חיזוק פון מיטגעמאכטע, וואס מיר האבן באקומען לרוב פון אונזער צעוואקסענעם עולם ליינער. אויב מיר געדענקען ריכטיג, האבן מיר פאר א פאר יאר צוריק געהאט א געלעגנהייט זיך צו באנוצן מיט אייערע טאלענטן, אבער דעמאלט האבן מיר שוין געהאט פארלוירן דעם קשר מיט אייך און מיר האבן אפילו נישט געוואוסט צו איר וואוינט נאך אין ניו יארק.
על כל פנים, מיר האבן זיכער נישט געהאט קיין שום פערזענליכעס קעגן אייך, און אייער שטאפל אין פרומקייט האט נישט קיין
שום שייכות דערמיט. אן ארטיקל אויף השקפה אדער הלכה וואלטן מיר, פארשטייט זיך, נישט אנגענומען פון אייך (פונקט ווי איר וואלט מסתמא נישט אנגענומען פון אונז), אבער מיט א מעדיצינישן ארטיקל האבן מיר נישט קיין שום פראבלעם מיט'ן מחבר, אויב ער איז נאר נישט אויסגעשפראכן אנטירעליגיעז.
2. מיר ווארטן נאך אלץ אויף דער פארטיגער קאפיע פונעם אינטערוויו אין פארווערטס. אויב איר האט עס נישט געהאלטן ביים
שיקן, וואלטן מיר דאנקבאר געווען ווען איר זענט אונז מודיע פון פאראויס.
3. אונזער סיסטעם פון אבאנאמענט איז אנדערש ווי ביי וועלטליכע זשורנאלן, ווייל מיר דינען גאר אן אנדער סארט ציבור. אונזער עולם איז פארנומען מיט גרויסע געזינדלעך בלע"ה, די פרנסה איז בצמצום, און אפטמאל קומט מען פשוט נישט אן ארויסצושיקן דעם טשעק באצייטנס. רוב פון אונזערע אבאנאנטן זענען געשוואוירענע ליינער וואס ווילן נישט פארפאסן קיין איין נומער, און זענען דאנקבאר אז מיר שיקן זיי ווייטער דעם זשורנאל כאטש זיי האבן נאכנישט באנייט זייער אבאנאמענט. אייער פאל איז דער ערשטער וואס האט געשאפן אומאנגענעמליכקייטן. באלד נאכ'ן ליינען אייער ארטיקל, האבן מיר געהייסן אונזער סעקרעטארין מודיע זיין פאר יעדן נייעם אבאנאנט פון פאראויס אז די "מעלות" וועט ארויסגעשיקט ווערן צו אים – און ער וועט דארפן באצאלן דערפאר – ביז ער שטעלט אפ זיין אבאנאמענט. ביטע זייט אונז מודיע וויפיל נומערן איר האט באקומען אומגעבעטן און מיר וועלן אייך בל"נ צוריקשיקן דאס געלט.
וואס שייך דער שילדערונג פון "מעלות" גופא, האבן מיר עטליכע באמערקונגען.
1. די תורה ארטיקלען פון הרב ב. הלוי ווערן אויסדריקליך נישט געשריבן כלפי חוץ. כאטש זיי זענען נישט פון העכסטן סטאנדארט פון שרייבערישן שטאנדפונקט, געבן זיי פאר אונזער אויסגאבע אן אינהאלט און סובסטאנץ. א אידישע אויסגאבע אן א תורה ארטיקל וואלט ביי אונז באטראכט געווארן ווי א צייטונג אן נייעס. די ארטיקלען זענען פון די פאפולערסטע ביי אונזערע מענער ליינער, און ס'איז אונז א כבוד און שטאלץ צו הערן פון א סך תלמידי חכמים אז זיי ליינען עס מיט הנאה.
2. אייערע קאטעגאריזאציע "צדיקים פון יחוס סאטמאר" איז אונז אומפארשטענדליך. מיר שרייבן כסדר פון צדיקים און ערליכע אידן פון אלע קרייזן – חסידים, מתנגדים, ספרדים, בעלז, סקווער, פאפא, באבוב, ליובאוויטש, א. א. וו.
3. אייער אויסצוג פון אונזער רובריק "בית נאמן" האט געקענט שאפן א זייער נעגאטיוון – און פאלשן – איינדרוק פון מענער שאוויניזם און פאראורטייל פון אונזער זייט. מיר וואלטן געראטן אייערע ליינער צו ליינען אונזער גאנצן ענטפער פאר "א יידענע וואס שרייבט אריין מיט הארבע טענות קעגן איר מאן וואס רק ער קריטיקירט איר בעל-ביתישקייט" (אייר תשס"א), וואו מיר זענען איר מחזק אז זי זאל זיך שטעלן אויף אירע רעכטן און געבן דעם מאן אן אולטימאטום איר אויפצוהערן קריטיקירן אדער הערט זי אויף צו ארבעטן. די ווערטער "והוא ימשל בך" געפינען זיך אינגאנצן נישט אין דעם ארטיקל. אויב מיר האבן עס אמאל גענוצט אין אן ענליכן זין איז עס נישט געווען אלס אן ענטפער פאר דער פרוי, נאר אלס אן אויפקלערונג פארוואס דער מאן קריטיקירט איר.
4. וועגן שידוכים האבן מיר שוין א סך געשריבן, און צוריקגעהערט א סך פאזיטיווע גרוסן.
5. מיר האבן באשולדיגט די אידישיסטן אין דעם חורבן פון אידישקייט (ד. ה. שמירת תורה ומצוות) אין מזרח אייראפע, וואס איז, פארשטייט זיך, נישט געקומען פון ליבשאפט צו אידיש, נאר פון שנאה צו אידישקייט. ביטע נעמט עס נישט אן ווי א פערזענליכע באליידיגונג. די היינטיגע אידישיסטן ווערן דורך אונז באטראכט אלס אומשולדיגע "תינוקות שנשבו" וואס האבן קיינמאל נישט פארזוכט דעם טעם פון אריגינעלער אידישקייט. א באזוך אין ברוקלין יעדן פורים און א שטיקל שייכות מיט'ן אפפאל פונ'ם חסידישן עולם איז – פונקט ווי אונזער מאמע לשון, ווי טייער און הייליג ס'זאל נאר זיין – א קנאפער ערזאץ פאר לימוד התורה, שמחה של מצוה, און א דערציאונג אין א תורה'דיגע שטוב. אדרבה, קומט אמאל אויף א שבת אין מאנסי, און איר וועט זען פארוואס מיר האבן היינט אזויפיל טויזנטער בעלי תשובה.
6. רוב פון אונזערע ליינער ווייסן קוים צו זאגן פון אידישיסטן, און כמעט קיינער פון זיי ווייסט נישט אז אידישיסטן עקזיסטירן נאך היינט. מיר האבן זיך בכלל נישט וואס צו פארענטפערן פאר אונזער גוטן אידיש. רובא דרובא האבן שטארק הנאה דערפון, און פון ווען מיר האבן דערקלערט דעם ענין פון אונזער שטאנדפונקט אין די ערשטע יארן פון "מעלות", האבן מיר מער נישט געהערט קיין ווארט קריטיק דערויף. אדרבה, טייל האבן "אידישיסטישע" טענות, פארוואס מיר נעמען צומאל אריין ענגלישע ווערטער.
דוכט זיך אז קיינעם פון אונזער לאגער וואלט נישט איינגעפאלן אז חסידישע אידן דארפן זיך גיין לערנען אידיש ביי אנדערע. אידיש איז ביי אונז א לעבעדיגע שפראך וואס האלט זיך אין איין טוישן, נישט א שטייפע, אפגעטריקנטע שפראך פון מזרח אייראפע, צירקע 1945. דער "יידיש" פון ייוו"א קלינגט אונז פרעמד און אומבאלומפערט (אויסער א טוץ אנדערע טענות – לינגוויסטישע, נישט רעליגיעזע – וואס וועלן אפשר בקרוב ארומגערעדט ווערן אין אונזער רובריק "מאמע לשון"), און פאר אונזערע ליינער וואלט עס געווען כמעט אומפארשטענדליך.
אידיש – א רייכער, שיינער, ריכטיגער אידיש – איז אונזער מאמע לשון. מיר זענען געהאדעוועט געווארן אויף די שריפטן פון די בעסטע ארטאדאקסישע שרייבער פון אייראפע און ארץ ישראל, ווי בער סאקאלאוו, אלתר שנור, און א. זעירא. ענגליש איז אונזער צווייטע שפראך. מיר האבן דעריבער קנאפ נוצן פון אידיש-ענגליש ווערטערביכער. רוב ווערטער פאר "בארייכער דיין ווערטער אוצר" קלייבן מיר אויס פון אונזערע אייגענע ארטיקלען, באנוצנדיג זיך צומאל מיט ענגלישע און דייטשע ווערטערביכער צו דערקלערן זייער באדייט און מקור.
דערפאר וואס מיר ווילן שטארק פארמיידן א פארבינדונג מיט'ן אינטערנעט, וואלטן מיר אייך זייער דאנקבאר געווען אויב איר
קענט דאס אלעס – אדער כאטש א טייל דערפון – איבערגעבן פאר אייערע ליינער. אויב מעגליך, ביטע שיקט אונז אריין א קאפיע פון אייער ארטיקל דערוועגן.
א דאנק פאראויס און א סך נחת פון ביילע נחמה!די רעדאקציע
איך האב גראדע יא אלץ געגליכען די מעלות פאר זייער אידישיסטיקייט, און מיט דעם זענען זיי טאקע די בעסטע פון פרומע אויסגאבען.
השבמחקאבער דאס איז זיכער אז זיי זענען היבש פארבינדען מיט די אינטערנעט, פונקט ווי אלע וואס זענען עוסק אין שרייבעריי. און ס'דערקענט זיך אין די איבערדריקען פון די ליגנט און אין די באקאנטשאפט מיט ביילע נחמה.