אויבן האָט איר דעם לינק צו אַן אַרטיקל מײַנעם אין פֿאָרווערטס, אַ שטיקל איבערזיכט איבערן ענין מעדיצינישע באַשלוסן לטובֿת מענטשן וואָס קענען מער ניט באַטייליקן זיך אין אַזאַ באַשלוס. מיר דאַכט אַז די רעדאַקציאָנעלע תּיקונים האָבן היפּש געביטן מײַן מיין, בפֿרט דאָס צוגעבן דאָס וואָרט "אָנשטאָט" אין די לעצטער פּאַראַגראַפֿן, וואָס איז זיכער איפּכא-מסתּבראדיק צו מײַן כּוונה: דייהנו, אַז מעשׂיות וואָס מע דערציילט טאָג טעגלעך זײַנען דווקא יאָ גרונטיק צו פֿאַרשטיין וואָס אַ מענטש האַלט פֿאַר וויכטיק.
האָב איך דאָ ווײַטער אַרײַנגעקלעפּט די ניט-רעדאַקטירטע ווערסיע, איר זאָלט אַליין באַשליסן.
פֿון דער איבער אַבסטראַקטקייט איז געקומען דער געדאַנק, אַז אפֿשר פֿעלט דווקא אַ געהעריקע ספּעציפֿישקייט אין אַזעכלע צוואות.
איז אָבער מיט דעם געקומען אַ נײַע שוועריקייט וואָס מע האָט מסתּמא געדאַרפֿט פֿאָרויסזאִָגן, דהיינו אַז דאָקטוירים און פּאַציענטן רעדן ניט די זעלבע שפּראַך. אַז אַ רעזידענט-דאָקטער (אָפֿטמאָל ווערט די "מצווה" איבערגעלאָזט דווקא פֿאַר די וואָס זײַנען ניט בײַ די הויכע פֿענצטער) פּרוּווט אויספֿרעגן אַ פּאַציענט וועגן די אַלע אָפּציִעס און צוגאַנגען וואָס וואָלטן געווען טעכניט מעגלעך צום סוף לעבן, קוקט נעבעך דער פּאַציענט ווי אַ האָן אין בני-אָדם. און ווען דער פּאציענט, ווידער, פּרוּווט אַליין ברחל בתּך הקטנה אָנגעבן וואָס מע מעג יאָ טאָן און וואָס מע טאָר ניט טאָן, קומען אויס אַזעלכע סצענאַרן אָן הענט און אָן פֿיס.
מיר דאָקטוירים פֿאַרקײַקלעך די אויגן ווען מיר הערן וועגן פּאַציענטן וואָס ווילן דווקא מע זאָל קוועטשן אויפֿן ברוסט כּדי ווידער אָנצוהייבן דאָס האַרץ, אָבער ווילן לחלוטין ניט קיין אָטעם-טרײַבל דורכן האַלדז -- ווען ביידע זײַנען געקניפּט און געבונדן ווי טיילן פֿון אויפֿמינטערונגס-פּראָצעס. אָדער ווידער ווען אַ פּאַציענט זאָגט אַז מע וויל יאָ װ טרײַבל דורכן האַלדז, נאָר מע וויל ניט צוגעטאָן ווערן צו אַן אָטעם-מאַשין. אַז מע הייבט אָן מיט אַזעלכע פּישטשעווקעס, איז סײַ צו קאָנקרעט סײַ אומפּראַקטיש.
האָב איך דאָ ווײַטער אַרײַנגעקלעפּט די ניט-רעדאַקטירטע ווערסיע, איר זאָלט אַליין באַשליסן.
האַרץ-רײַסנדיקע קשיות: ווי אַזוי קען מען מאַכן אַ מעדיצינישן באַשלוס פֿאַר עמעצן וואָס קען שוין ניט?
פֿון שלום בערגער
א מענטש ליגט אין שפּיטאָל-בעט און קען ניט רעדן. די דאָקטוירים דאַרפֿן מאַכן א באַשלוס וועגן וואָס צו טאָן. ווי אַזוי טוט מען דאָס? ווי אַזוי רעדט מען אַרום אַזאַ זאַך מיט דער משפּחה? די ביִאָ-עטישע עסטאַבלישמענט אין שפיטעלער איבער אַמעריקע האָבן מער ווייניקער שוין אָנגענומען אַ רוטין, אַזאַ מין מעניו פֿון אופֿנים ווי אַזוי אַרומצורעדן מיט דער משפּחה אַ באַשלוס. מומחים אין מעדיצינישער עטיק זײַנען אָבער צו ביסלעך געקומען צום אויספיר, אַז אַזאַ קאָנסענסוס טויג מער ניט.
לאָמיר געבן אַ בליק איבער וואָס קומט היײַנט פֿאָר אין רובֿ שפּיטעלער ווען אַ פּאַציענט האַלט גאָר שמאָל, און וואָס מע רעדט איצט אַרום וועגן די פּאַסיקסטע אופֿנים צו מאַכן אַ בײַט אין דעם אָנגענומענעם צוגאַנג.
פֿון שלום בערגער
א מענטש ליגט אין שפּיטאָל-בעט און קען ניט רעדן. די דאָקטוירים דאַרפֿן מאַכן א באַשלוס וועגן וואָס צו טאָן. ווי אַזוי טוט מען דאָס? ווי אַזוי רעדט מען אַרום אַזאַ זאַך מיט דער משפּחה? די ביִאָ-עטישע עסטאַבלישמענט אין שפיטעלער איבער אַמעריקע האָבן מער ווייניקער שוין אָנגענומען אַ רוטין, אַזאַ מין מעניו פֿון אופֿנים ווי אַזוי אַרומצורעדן מיט דער משפּחה אַ באַשלוס. מומחים אין מעדיצינישער עטיק זײַנען אָבער צו ביסלעך געקומען צום אויספיר, אַז אַזאַ קאָנסענסוס טויג מער ניט.
לאָמיר געבן אַ בליק איבער וואָס קומט היײַנט פֿאָר אין רובֿ שפּיטעלער ווען אַ פּאַציענט האַלט גאָר שמאָל, און וואָס מע רעדט איצט אַרום וועגן די פּאַסיקסטע אופֿנים צו מאַכן אַ בײַט אין דעם אָנגענומענעם צוגאַנג.
לאָמיר אָנהייבן מיט דער טרויעריקע סיטואַציע. דער חולה איז שוין א חולה-מסוכּן און ליגט אָן לשון אויפֿן שפּיטאָל-בעט. ווי אַזוי דערגייט מען וואָס ער אָדער זי וואָלט געוואָלט?
מע פֿלעג האַלטן פֿאַר אַן אידעאַל דעם כּלל "די בעסטע אינטערעסן פֿון פּאַציִענט." אלא װאָס, ס'איז נישט אַלע מאָל קלאָר װי אַזױ מע דערגײט יענע "בעסטע אינטערעסן," באַזונדערש אױב דער פּאַציִענט איז נישט בכּוח זײ אױסצודריקן. אָבער נישט נאָר צוליב פּראַקטישע סיבות האָט מען אָפּגעװאָרפֿן יענעם כּלל. עס האַנדלט זיך אין די עטישע יסודות פֿון דער הײַנטיקער ביִאָעטיק, װאָס האָבן זיך היפּש געביטן אין די לעצטע יאָרצענדליקער. צו מאַכן אַ באַשלוס לשם יענעמס אינטערעסן איז חשוד, באַזונדערש אױב מע נעמט אָן פֿאַר זיכער אַז מע װײסט װאָס יענעמס אינטערעסן זײַנען - דאָס שמעקט שױן מיט פּאַטערנאַליזם, װאָס איז הײַנט (נישט בחינם) מער נישט געװוּנטשן.
מיט וואָס פֿאַרבײַט מען די בעסטע אינטערעסן פֿון פּאַציענטן? אין די זיבעציקער יאָרן האָט מען ווידער געפֿונען לעגאַלע באַגרונטיקונגען פֿון 19טן-יאָרהונדערטיקן ענגלאַנד וואָס האָבן געשטעלט אַ דעמאָלט-דרינגיקע פֿראַגע: וואָס טוט מען אויב מע דאַרף האָבן צו טאָן מיט די אינטערעסן פֿון אַן אַזוי גערופֿענעם "לונאַטיקער", וואָס ס´איז אוממעגלעך צו דערגיין וואָס ער וויל איצט?
דעמאָלט איז מען צוגעקומען צום געדאַנק פֿון "פֿאַרביטענעם שׂכל" - דאָס הייסט אַז דער, וואָס מאַכט אַ באַשלוס אין נאָמען פֿון פּאַציענט, זאָל באַשליסן וואָס דער פּאַציענט זאָל האָבן באַשלאָסן ווען ער וואָלט געווען אין שטאַנד צו באַטראַכטן דעם ענין.
ס´איז אין תוך גענומען אַ גרויסע אָננעמעניש. ווען די באָבע וואָלט געהאַט רעדער וואָלט זי געוען אַ טראַמווײַ. און ניט נאָר איז דאָס אַ שווערער הלוואַי-שפּיל. ווען מע פֿרעגט אויס סתּם מענטשן, וואָס וואָלטן זיי געוואָלט ווען דאָס ליגן זיי
אין שפּיטאָל-בעט, זאָגן טייל אַז מע וואָלט דווקא ניט געוואָלט, אַ קרובֿ זאָל "פֿאַרבײַטן זייער שׂכל" און פּרוּוון טרעפֿן וואָס זיי וואָלטן געוואָלט.
אין שפּיטאָל-בעט, זאָגן טייל אַז מע וואָלט דווקא ניט געוואָלט, אַ קרובֿ זאָל "פֿאַרבײַטן זייער שׂכל" און פּרוּוון טרעפֿן וואָס זיי וואָלטן געוואָלט.
פֿאַר די דאָזיקע סיבות איז אויך דער צוגאַנג "פֿאַרביטענער שׂכל" ניט פרײַ פֿון עטישע צי פּראַקטישע מניעות.
איז געבליבן, אַז דער סאַמע בעסטער אַלטערנאַטיוו פֿאָרצושטעלן די אמתע וווּנטשן פֿון פּאַציענט איז אַ צוואה וואָס האָט צו טאָן מיט מעדיצינישע ענינים. אַזאַ "ליווינג וויל" זאָל כּלומרשט זײַן דער סאַמע שפּיץ פֿון די אַלע דערמאָנטע צוגאַנגען, ווײַל ס'איז פּראַקטיש און יחידיש. ניטאָ קיין ניט-געשטויגענע הלוואי-מעשׂיות, ניטאָ קיין פּאַטערנאַליסטישע משחבות וועגן די בעסטע אינטערעסן פֿון פּאַציענט.
אויך אין דעם אזוי-גערופענעם אידעאַל שטעקן אָבער אַ צאָל וויכטיקע פּראָבלעמען. ס'רובֿ פֿון די אָ פּראָבלעמען ווײַזן זיך אַרויס אויפֿן קלאָרסטן אופֿן פֿאַר די וואָס אַרבעטן מיט גוססים: די דאָזיקע צוואות זײַנען מיט איין מאָל צו אַבסטראַקט און צו פּרטימדיק. צו אַבסטראַקט, ווײַל ס'רובֿ פּאַציענטן האָבן קיין אַנונג ניט וועגן די טעכנישע פּרטים פֿון אַ שפּיטאָל אָדער וועגן די טעכנישער פֿונקציע פֿון די מאַכערײַקעס וואָס געפֿינען זיך אין (צום בײַשפּיל) אַ גוט-אויסגעריכטן אינטענסיוון אָפּטייל. דערמאָנט מען אין דער צוואה בלויז נוצלאָזע אַלגעמיינערונגען ווי "איך וויל ניט קיין העלדישע מיטלען" אָדער "איך וויל ניט קיין לעבנס-ראַטעווענדיקע אַקציעס" - וואָס זיי מיינען פֿאַרשיידענע זאַכן פֿאַר פֿאַרשיידענע מענטשן. לאָמיר דאָ אויסניצן די געלעגנהייט זיך צו דערמאָנען אין די אומצאָליקע געלעגנהייטן ווען איך - נאָך אַ רעזידענט-דאָקטער - האָט זיך אַרויסגעשלעפּט די האָר בײַם לייענען די ניט-דורכגעטראַכטע אָנווײַזונגען אין אַזאַ צוואה. הלוואי וואָלטן גוטע כּוונות געווען גענוג!
פֿון דער איבער אַבסטראַקטקייט איז געקומען דער געדאַנק, אַז אפֿשר פֿעלט דווקא אַ געהעריקע ספּעציפֿישקייט אין אַזעכלע צוואות.
איז אָבער מיט דעם געקומען אַ נײַע שוועריקייט וואָס מע האָט מסתּמא געדאַרפֿט פֿאָרויסזאִָגן, דהיינו אַז דאָקטוירים און פּאַציענטן רעדן ניט די זעלבע שפּראַך. אַז אַ רעזידענט-דאָקטער (אָפֿטמאָל ווערט די "מצווה" איבערגעלאָזט דווקא פֿאַר די וואָס זײַנען ניט בײַ די הויכע פֿענצטער) פּרוּווט אויספֿרעגן אַ פּאַציענט וועגן די אַלע אָפּציִעס און צוגאַנגען וואָס וואָלטן געווען טעכניט מעגלעך צום סוף לעבן, קוקט נעבעך דער פּאַציענט ווי אַ האָן אין בני-אָדם. און ווען דער פּאציענט, ווידער, פּרוּווט אַליין ברחל בתּך הקטנה אָנגעבן וואָס מע מעג יאָ טאָן און וואָס מע טאָר ניט טאָן, קומען אויס אַזעלכע סצענאַרן אָן הענט און אָן פֿיס.
מיר דאָקטוירים פֿאַרקײַקלעך די אויגן ווען מיר הערן וועגן פּאַציענטן וואָס ווילן דווקא מע זאָל קוועטשן אויפֿן ברוסט כּדי ווידער אָנצוהייבן דאָס האַרץ, אָבער ווילן לחלוטין ניט קיין אָטעם-טרײַבל דורכן האַלדז -- ווען ביידע זײַנען געקניפּט און געבונדן ווי טיילן פֿון אויפֿמינטערונגס-פּראָצעס. אָדער ווידער ווען אַ פּאַציענט זאָגט אַז מע וויל יאָ װ טרײַבל דורכן האַלדז, נאָר מע וויל ניט צוגעטאָן ווערן צו אַן אָטעם-מאַשין. אַז מע הייבט אָן מיט אַזעלכע פּישטשעווקעס, איז סײַ צו קאָנקרעט סײַ אומפּראַקטיש.
איז מען שוין ניט אַהין און ניט אַהער.
צוליב די אָ טעמים האָט מען אָנגעהויבן צוצוגיין צום ענין פֿון אַן אַנדער קוקווינקל. לאָמיר ניט אַזוי לייגן דעם טראָפּ אויפֿן באַשלוס וואָס מע דאַרף מאַכן. דאָס איז אַוודאי וויכטיק, נאָר וויכטיקער איז, אפֿשר, וואָס פֿאַר אַ פּאַציענט דער חולה איז (געווען), וואָס ער האַלט וויכטיק אין לעבן. מיט אַזעלכע ידיעות קען מען פּרוּוון צונויפֿשטעלן מער אַ גאַנצע בילד פֿון זײַן זיך און דערמיט וואָס פֿאַר אַ באַשלוסן שטימען מיט דעם מענטשנס פּערזענלעכקייט, לויט די וואָס האָבן אים/זי געקענט פֿון דער נאָענט.
ווי אַזוי אָבער קען מען דערגיין וואָס פֿאַר אַ מענטש מ´איז? ס'איז ווי בײַ וועמען. אַ מאָל איז מען אַזאַ מענטש, וואָס איז צוגעוווינט צו אַבסטראַקטע רייד, וואָס קען באַקוועם זיך אַוועקזעצן, נעמען אַ פּען אין דער האַנט און איבערגעגעבן אן אַזוי-גערופֿענע עטישע צוואה קינדער און קינדסקינדער.
ניט יעדער אָבער איז אַזאַ. וויכטיקער איז אפֿשר מודה צו זײַן, אַז אַלע האָבן געוויסע זאַכן בשותּפֿות, און איינס פֿון זיי איז שאַפֿן און דערציילן מעשׂיות וואָס שפּיגלען אָפּ ווער מ'איז און וואָס מע האַלט פֿאַר וויכטיק.
אַפֿילו מיר זײַנען ניט געניטע שרײַבערס אָדער סובטילע דענקערס, אַפֿילו מיר האָבן ניט ליב צו לייענען אָדער טראַכטן אויף אַ טעאָרעטישן אופֿן וועגן אונדזערע באַגריפֿן, דערציילן מיר מעשׂיות טאָג אײַן טאָג אויס וואָס אונדזערע קרובֿים הערן אויס.
נאָר שפּעטער, ווען מיר ליגן אָן לשון און אָן אויסדרוק ערגעץ אויף א שפּיטאָלבעט, קענען אונדזערע קרובֿים זיך כאַפּן אַז די און די זאַכן האָט ער (צי זי) געהאַלטן פֿאַר וויכטיק.
און דווקא די עקרים (לויט דעם צוגאַנג) דאַרף מען באַטראַכטן ווען מע רעדט אַרום מעדיצינישע באַהאנדלונג. דעם טראָפּ דאַרף מען ניט לייגן אויף די אומקלאָרע פֿאָרויסזאָגונגען, אַ מאָל ניט געשטויגענע, פֿון די מעדיצינישע פּראַקטיקער, נאָר אויף די פּריאָריטעטן פֿון די חולים אַליין, ווי זיי זײַנען דורכגעפֿירט געוואָרן אין טאָג טעגלעכן לעבן.
העכסט אינטערעסאנט!
השבמחק