יום רביעי, ספטמבר 07, 2005

וואָס איז די ייִדיש־וואָך(2)?: פֿרום אָדער פֿרײַ?/די אַקטיוויטעטן

איז אַזוי. די ייִדיש־וואָך איז באַזירט (ווי געזאָגט) אויפֿן מוסטער פֿון אַנדערע זומער־לאַגערן. מע קען זיך באַטייליקן אין ספּאָרט (צו העלעניסטיש פֿאַר מײַנעט וועגן, נאָר אלו ואלו), שווימען, שיפֿלען זיך אויף דער אָזערע, גיין אויף געזונטע שפּאַצירן, גיין אויף לעקציעס און שמועסן, אָדער סתּם זיצן. דאָס אַלץ ווערט אַדורכגעפֿירט אויף ייִדיש.

פֿון איין זײַט איז דער צוגאַנג פֿון דער דאָזיקער „מיני־קאָלאָניע“ אַ היפּש וועלטעכער, און צוריקגערעדט – גאַנץ טראַדיציאָנעל. אַלץ ווענדט זיך אין דעם, וווּ מע געפֿינט זיך אויף דער גאַמע און וואָס מע באַצייכנט פֿאַר „טראַדיציאָנעל.“ למשל: יעדער גייט אָנגעטאָן ווי מע וויל. ווער צניעותדיק, ווער סעקסי. (אָדער בדעה האָבנדיק צו זײַן סעקסי. ניט דאָס בין איך אויסן.) שבת טרעפֿן זיך צוויי מנינים (איינער מיט אַ מחיצה, איינער אַן עגאַליטאַרישער). פֿאַראַן אָבער אַ היפּשער טייל וואָס דאַוונט ניט. שבת איז אויך איז אַ געוויסער מאָס אַן אַלגעמיינער רו־טאָג פֿאַרן לאַגער: מע מאַכט ניט קיין מעלדונגען מיטן הילכער, מע שטעלט ניט פֿאָר קיין קאָנצערטן, מע מאַכט ניט קיין לאַגער־פֿײַערן, אד"גל. דאָס עסן איז יאָ כּשר למהדרין, יעדער זאָל זיך קענען פֿילן באַקוועם בײַם טיש. נאָך אַ משל פֿון בילאַנצירטקייט: פֿרײַטיק־צו־נאַכטס איז דאָ לעבעדיק געזאַנג בײם שבת־טיש. קודם־כּל זמירות, דערנאָך בענטשן, דערנאָך ייִדיש־געזאַנג ביזן „ווײַסן טאָג אַרײַן“.

טראַדיציאָנעל מיט דעם, וואָס מע היט כּשרות און שבת. מע זאָגט יעדן טאָג אַ שיִעור. מע בויט אַן עירובֿ פֿרײַטיק נאָך מיטאָג. (די לעצטע צוויי – דורך די באַמיִונגען פֿון וואָלונטירן.) נאָר וועלטלעך מיט דעם, וואָס דער תּוכן פֿון די לעקציעס אד"גל איז דורכאויס אַן אָפֿענע, און שטעלט פֿאָר (אוודאי אויף אַ קליינעם מאַסשטאַב) די קולטור־ברירות פֿון טאָג־טעגלעכן לעבן בײַ לײַטן אין אַמעריקע. (דאָס איז דאָך די סתּירה פֿון הײַנטיקן וועלטלעכן ייִדישיזם, נאָר דאָס האָב איך שוין אַרומגערעדט פֿריִער.)

עד כּאן די אַקטיוויטעטן אויף דער ייִדיש־וואָך. אויף אַ פֿולן צײַטפּלאַן קען מען אַ קוק געבן אויף יוגנטרופֿס וועבזײַטל (זע מײַנע ליקנס). המשך – וועגן פֿאַרשידן־מיניקן ייִדיש־וואָך־עולם.

3 תגובות:

  1. אנונימי4:34 אחה״צ

    since i couldnt find your email address, i am asking you here for your help;

    I am writing to you in search of an old yiddish song which is lost and could only be found by people who have an intrest in the Yiddish language, so i thought that you would be the right person.

    the name of the song is " der mommes shabbes licht" and it is written by Jack Yellen, it is sung by many, i heard it from the Molavski Family on a record that broke.

    I am intrested in either the music sheet or the record/Tape/CD/MP3 or just the lyrics.

    Please if you could help me, or send me to someone who could help me, i would really appriciate it.
    Thank You So much
    rebyoell@yahoo.com

    השבמחק
  2. אנונימי4:36 אחה״צ

    oh, ich hub ingantzen fargesen dem ikkur, a groisen dank farn blog vus eer brengt tzi indzere oigen un hertzer.
    dus zelbiger fin frier, mitten leed-zeech

    השבמחק
  3. This is such a wonderful Yiddish blog! (which are hard to come by these days).

    Here's a Yiddish site that might interest you:

    ייִדיש wiki browser

    השבמחק