יום רביעי, נובמבר 24, 2010

אַבֿרהם סוצקעװער רעדט צו גאָט

מע קען אַזױ אַרום זאָגן, אַז דאָס אײנציקע אָרט אין סוצקעװערס געטאָ-לידער, װוּ אַ דירעטקע װענדונג צו "גאָט" איז נישט אָפּגעמעקט געװאָרן אין סוצקעװערס אַ כּחבֿ-יד, קען מען געפֿינען נאָר אין כּחבֿ-יד פֿון ליד "אונטער דײַנע װײַסע שטערן".
(פֿון יחיאל שײנטוך, "אַבֿרהם סוצקעװער און זײַן ליד פֿון װילנער געטאָ", אין נײַעם נומער "צוקונפֿט" װאָס איז נישט אָן-לײַן חלילה.)

ראָסקעס װעגן יוגנטרוף; חוני המעגל האָט אַ װעבזײַטל בײַ "די צוקונפֿט"

דוד-הירש ראָסקעס אין אַ שמועס מיט גענאַדי עסטרײַך װעגן בראשית פֿון יוגנטרוף.
גלײַכצײַטיק איז געבליבן אַ טיפֿער ריס, דער דורות-ריס. אין אַמעריקע האָבן יונגע מענטשן זיך ניט באַנוצט מיט ייִדיש. דער עלטערער דור יאָ, און דער יונגער דור... וואָס ייִנגער — אַלץ מער אָפּגעווײַטערט איז מען געווען. דער געדאַנק וואָס מיר איז אויפֿגעקומען צו פֿופֿצן יאָר, צו גיין קעגן דעם שטראָם, קעגן דער געשיכטע, איז געווען געבויט אויף אָט דעם יסוד: ניט געקוקט דערויף וואָס על-פּי לאָגיק דאַרף מען ניט די שפּראַך — אַלע אין אונדזערע יאָרן האָבן זיך שוין לאַנג, לאַנג אָפּגעטרייסלט פֿון איר — דווקא דערפֿאַר דאַרף זי אונדז ווערן אייגנס. און מיר דאַרפֿן איבערשמעלצן דאָס וואָס מיר האָבן געקראָגן פֿון דעם עלטערן דור, ניט געקוקט דערויף וואָס ער האָט אין אונדז ניט געגלייבט. יאָ, זיי האָבן אונדז געלערנט און געהאָדעוועט, אָבער גלייבן אין אונדז האָבן זיי ניט געקענט, ווײַל מיר זײַנען געווען הי־געבוירענע. וואָס קענען מיר, נעבעך, אויפֿטאָן?
געטראָפֿן האָב איך דאָס נאָכן גײן צום װעבזײַטל פֿון צוקונפֿט זוכנדיק דעם איציקן נומער, װאָס איז אָנגעפּיקעװעט מיט כּל-טובֿ. דאַכט זיך אָבער, אַז דערהײַנטיקט האָט מען דאָס זײַטל אין . . . 2009. שכנא, װאָס לױפֿסטו? דאַרף מען בגװאַלד אַרײַנשלעפּן די ייִדישע גאַס כאָטש אין יאָר 2000?

יום רביעי, נובמבר 17, 2010

גוט געזאָגט, שלום אַש

פֿאַרשטייט זיך, אַז ייִדיש איז מײַן שפּראַך. איך ווייס ניט, צי עס איז מיר נאָענט אָדער ווײַט, צי האָב איך עס ליב אָדער פֿײַנט — איך דענק ייִדיש, איך רעד ייִדיש, איך שרײַב ייִדיש; ווײַל אַלע מײַנע געדאַנקען און בילדער, אַלץ וואָס איך טראַכט און זע, טראַכט איך און זע דורך ייִדישע ווערטער. ווען איך גיי אויף דער גאַס און הער וועמען רעדן ייִדיש, ווייס איך, אַז איך האָב אין דער גאַס אַ ברידערלעכן מיטמענטש. אָבער דאָס הייסט ניט, אַז איך בין אַ פּאַטריאָט פֿון ייִדיש. איך בין, וואַרשײַנדלעך, אַ פּאַטריאָט פֿון מענטשן, וואָס דורך זײַן לשון גיט ער זיך מיר צו דערקענען, אַז מיר געהערן צו איין גורל. אָבער דאָס הייסט בשום-אופֿן ניט, אַז נאָר די מענטשן, וואָס רעדן ייִדיש, זײַנען מיר אַזוי נאָענט. אָפֿט מאָל איז מיר פֿיל נעענטער אַ מענטש, וואָס רעדט ענגליש, דײַטש, פּויליש, רוסיש אָדער העברעיִש, וואָס איך פֿאַרשטיי מער אָדער ווייניקער, און איך פֿיל זיך מיט אים פֿיל ברידערלעכער, ווי צו מאַנכע, וואָס רעדן ייִדיש.
 פֿון אַן אַרטיקל אַשעס אין פֿאָרװערטס די װאָך פֿאָרגעשטעלט פֿון גענאַדי עסטרײַך.

יום חמישי, נובמבר 04, 2010

אז מע רעדט מיט א געוויסן טיפ....

אויב אייער יידישקייט שטעקט אין פיינט האבן גויים, איז אך-און-וויי.

נע-ונד מיטן דיכטערישן שטעקן אין האנט

איך וועל זיין צווישן די באטייליקטע אויף יוגנטרופס יידיש-טאג. איך קוק ארויס אלאמען צו זען!